Ο Τόζα που όλοι αγαπήσαμε

Posted on 26 Μαΐου 2017 από RITORNO 2015 in ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ // 0 Comments

Ο ΜΑΝΟΣ ΣΤΑΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ περιγράφει γνωστές και άγνωστες πτυχές της πολύχρονης παρουσίας του θρυλικού άσου στους αγωνιστικούς χώρους και στους πάγκους.

Λίγο πολύ όλοι μας γνωρίζουμε ότι στις 17 Μαίου φέτος, έφυγε από την ζωή ο Τόζα Τοντόρ Βεσελίνοβιτς, ο οποίος αρχές Μαίου είχε υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο και ήταν στην μονάδα εντατικής . Ο Βεσελίνοβιτς είχε εργασθεί στην Ελλάδα για πολλά χρόνια με επιτυχία. Πρώτα στον Ολυμπιακό (1977- 1980), μετά στον Απόλλωνα Σμύρνης (1985-1986), τον Διαγόρα (1986-87), την ΑΕΚ (1987- 88) και στο τέλος τον Εθνικό Πειραιώς που έκλεισε και την προπονητική του καριέρα (1997- 98).

Ο Βεσελίνοβιτς όμως πέρα από ένας θαυμάσιος τεχνικός, υπήρξε ένας κλάσεως επιθετικός. Άξιος μαθητής του επίσης σπουδαίου , Σέκουλιτς. Επειδή μου αρέσει να μαθαίνω για τους παλιούς μεγάλους αστέρες τόσο του Ελληνικού ποδοσφαίρου. όσο κυρίως του παγκόσμιου, φρόντισα και μίλησα με αρκετούς παλαιότερους συναδέλφους του Σερβικού και πρώην Γιουγκοσλαβικού ποδοσφαίρου. Γνώριζα αρκετά για τον Τόζα, αλλά ήθελα να βρω και να γράψω αρκετά περισσότερα. Γιατί είμαι της άποψης πως το ποδόσφαιρο που είναι ένα εκπληκτικό άθλημα- ασχέτως αν πολλές φορές στην χώρα μας δεν του δίνουμε την σωστή διάσταση που του αρμόζει – έχει να προσφέρει πάρα πολλά. Και πάνω απ όλα πρέπει να θυμούνται οι παλιοί, αλλά να μαθαίνουν και οι νέοι.

Ο Τόζα λοιπόν γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 1930 στο Νόβι Σαντ. Ξεκίνησε να παίζει ποδόσφαιρο από πολύ μικρός ενώ στα 15 του άρχισε να αγωνίζεται στην Βοϊβοντίνα (πρώην Σλόγκα) . Η θέση του αρχικά ήταν ως επιτελικός μέσος (Νο 10) και μετά έπαιξε ως κλασσικός φορ (Νο 9), ενώ στην εθνική Γιουγκοσλαβίας φορούσε το νο 11. Ήταν ένας άριστος ντριμπλέρ. Τεχνίτης , γρήγορος που δύσκολα μπορούσε να τον ανακόψει αντίπαλος . Υπήρχαν φορές που ακόμη κι αν του τραβούσαν τη φανέλλα δεν τα κατάφερναν.

Ο 1^ος Γιουγκοσλάβος επαγγελματίας στο εξωτερικό

Ο Βεσελίνοβιτς σηματοδότησε για μία 10ετία την Βοϊβοντίνα. Από την περίοδο 1951 έως το 1961. Στο διάστημα αυτό η Βοιβοντίντα με τον Τόζα στην «γραμμή πυρός» ήταν μία εκπληκτική ομάδα που κυριαρχούσε στην χώρα της. Ο Τόζα ήταν ο μεγάλος της πρωταγωνιστής. Σημείωσε 130 γκολ σε 192 παιχνίδια.

Μετά από 16 χρόνια παρουσίας στην Βοϊβοντίνα, κι ενώ προηγήθηκαν μικρά διαλείμματα στον Ερυθρό Αστέρα και στην Παρτίζαν Βελιγραδίου (παράλληλα ολοκλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις), έγινε ο πρώτος -τότε- Γιουγκοσλάβος που πήρε μεταγραφή για ομάδα του εξωτερικού!

Την σαιζόν 1952-1953 που έπαιξε στην Παρτίζαν σε 22 αναμετρήσεις που πήρε μέρος πέτυχε 15 τέρματα και φυσικά αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της.

Η σταδιοδρομία του Βεσελίνοβιτς ήταν άκρως αξιοζήλευτη και εκτός συνόρων: Το 1961 υπέγραψε συμβόλαιο στην Ιταλική, Σαμπντόρια όπου σε 15 παιχνίδια πέτυχε 4 γκολ.

Κατόπιν, αγωνίσθηκε για τρία χρόνια στην Αούστρια Βιέννης (1962 όπου σε 40 παιχνίδια πέτυχε 15 γκολ) , για μία περίοδο στην Ουνιόν Σεν Ζιλουάζ του Βελγίου. Το 1964 μεταγράφηκε στην Σεν Ζιλουάζ όπου σε 10 ματς σημείωσε 1 γκολ. . Το 1965 τον πήρε η Αούστρια Κλάγκενφουρτ ( παράλληλα ήταν και βοηθός προπονητή) στην οποία έμεινε 2 χρόνια έως το 1967 και σε 49 παιχνίδια σημειώνοντας 5 γκολ, κι ενώ ήδη είχε φτάσει τα 39 του χρόνια. Έκλεισε την μεγάλη του καριέρα στην Προλετέρ Ζρένιανιν της πατρίδας του το καλοκαίρι του 1968 κι ενώ έπαιξε σε 9 αγώνες δίχως όμως αυτή τη φορά να μπορέσει να σκοράρει.

Με την Σαμπντόρια, δεύτερος από αριστερά στην κάτω σειρά

Ο Βεσελίνοβιτς είχε εντυπωσιακή παρουσία και στην εθνική Γιουγκοσλαβίας με την οποία αγωνίσθηκε σε 37 παιχνίδια (1953-1961) και 28 γκολ, με παρουσία σε δύο Παγκόσμια Κύπελλα (1954 και 1958). Μάλιστα στην διοργάνωση του 1958, όπου σημείωσε τρία γκολ, συναντήθηκε με «θρύλους» του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, όπως ο Πελέ, ο Βαβά, ο Ραϊμόν Κοπά και ο Ροζέρ Πιαντονί.

4 φορές 1^ος σκόρερ στην Γιουγκοσλαβία

Ο Τόζα Βεσελίνοβιτς αναδείχθηκε όχι μία και δύο αλλά τέσσερις φορές πρώτος σκόρερ του Γιουγκοσλαβικού πρωταθλήματος (καθότι ενωμένο εκείνη την εποχή), το 1956 με 21 γκολ. Το 1957 με 28. Το 1958 με 19 και το 1961 με 16 γκολ.

Ο Τόντορ για αρκετά χρόνια (1953- 1961) ήταν η πρώτη επιλογή του εκάστοτε ομοσπονδιακού προπονητή των «πλάβι» για τη θέση του κλασσικού φορ. Μάλιστα ήταν ο επιθετικός με τον καλύτερο μέσο όρο επιτυχίας , 0,76 γκολ ανά παιχνίδι (28/37). Ο Βεσελίνοβιτς είχε εντυπωσιακή παρουσία και στην εθνική Γιουγκοσλαβίας με την οποία αγωνίσθηκε σε 37 παιχνίδια (1953-1961) και 28 γκολ, με παρουσία σε δύο Παγκόσμια Κύπελλα (1954 και 1958).

Μάλιστα στην διοργάνωση του 1958, όπου σημείωσε τρία γκολ, συναντήθηκε με «θρύλους» του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, όπως ο Πελέ, ο Βαβά, ο Ραϊμόν Κοπά και ο Ροζέρ Πιαντονί. Παράλληλα υπήρξαν μερικά παιχνίδια του που έχουν μείνει στην ιστορία για την εξαιρετική του απόδοση. Συγκεκριμένα στις 22 Σεπτεμβρίου του 1954 στο Κάρντιφ εναντίον της Ουαλλίας μπήκε στο δεύτερο ημίχρονο αντί του Ντβόρνιτσα και πέτυχε και τα τρία γκολ (3-1 τελικό αποτέλεσμα) δίνοντας τη νίκη στην ομάδα του. Σ ένα άλλο το φθινόπωρο του 1958 στην Βιέννη πάλι πέτυχε 3 γκολ και η Γιουγκοσλαβία υπερίσχυσε της Αυστρίας με 4-3.

Στο Ολυμπιακό τουρνουά του 1956 στη Μελβούρνη έπαιξε και στα τρία παιχνίδια, σημειώνοντας τέσσερα γκολ. Η ομάδα του κατέκτησε τότε το ασημένιο μετάλλιο.

6^ος σκόρερ στην ιστορία της πρώην Γιουγκοσλαβίας

Οι μεγαλύτεροι σκόρερς όλων των ομάδων της πρώην Γιουγκοσλαβίας , ανάμεσά τους και ο Τοντόρ Βεσελίνοβιτς είναι:

1. Σάντρατς (ΟΦΚ Βελιγραδίου, Παρτίζαν, Γκαλένικα) 218 γκολ

2. Πάντσεφ (Βαρντάρ Βελιγραδίου, Ερυθρός Αστέρας) 169

3. Μπάγεβιτς (Βέλεζ) 166

4. Κόστιτς (Ερυθρός Αστέρας) 158

5. Μάτοσιτς (Βοιβοντίνα, Παρτίζαν) 149

6. Βεσελίνοβιτς (Βοιβοντίνα, Παρτίζαν) 145

Ο προπονητής Τόζα

Στην Ελλάδα ήρθε το 1977 όπου ανέλαβε τον Ολυμπιακό σε μία όχι και τόσο εύκολη περίοδο . Ανέδειξε στα τρία χρόνια της παραμονής του αρκετούς που αργότερα έπαιξαν και στην εθνική Ελλάδος. Ο Νίκος Βαμβακούλας που ο Ολυμπιακός τον είχε αποκτήσει από την Λαυρεωτική ως σέντερ φορ (είχε σημειώσει και 90 γκολ) μετατράπηκε από τον Τόζα σ έναν υπέροχο αριστερό οπισθοφύλακα που αργότερα έπαιξε και σε άλλες θέσεις , πάντα με ξεχωριστή επιτυχία. Τον Πέτρο Ξανθόπουλο τον μέσο που έπαιξε και ως δεξιός μπακ. Τον Τάκη Λεμονή που έπαιξε ως δεξιός ακραίος επιθετικός, αλλά και ως δεύτερος επιθετικός. Και τον Γιώργο Κοκκολάκη που αγωνίσθηκε ως αριστερό εξτρέμ και δεύτερος φορ .

ËÁÑÉÓÁ-ÏÓÖÐ 1-2

Ουσιαστικά η προπονητική του καριέρα είχε ξεκινήσει το 1968 στην Κέρντεν όπου έμεινε μία σαιζόν. Μετά πήγε στην Ιντεπεντιέντε Σάντα Φε (1969- 1971), στην εθνική Κολομβίας (1972- 1973), στην Ελ Νασιονάλ (1974). Στην Βοιβοντίνα (1974- 1977), στην Λεβάντε (1981). Στην Μιγιονάριος (1982). Στην εθνική Γιουγκοσλαβίας (1982- 1984). Την Φενερμπαχτσέ (1984-1985 ), τον Απόλλωνα Σμύρνης (1985- 1986), την Ιταλική, Καταντζάρο (1986). Τον Διαγόρα Ρόδου (1986- 1987). Την ΑΕΚ (1987-1988). Ξανά στην Φενερμπαχτσέ (1988-1990), την Γκαζιάντεπσπορ (1990-1991). Στην Μπακιρσπορ (1991). Στην Καρσίγιακα (1992-1993) πάλι στην Φενερμπαχτσέ (1997) και ολοκλήρωσε την καριέρα του στον Εθνικό Πειραιώς την σαιζόν 1997- 1998.

Ακολούθως δούλεψε στον Απόλλωνα Αθηνών. Μετά στη Κολομβιανή, Μιγιονάριος, ενώ από το 1982 – 1984 ήταν στην εθνική Γιουγκοσλαβίας την οποία οδήγησε στην τελική φάση του Ευρωπαικού του 1984 στα γήπεδα της Γαλλίας. Εκείνη η ομάδα των «πλάβι» ανέδειξε και πολλά νέα αστέρια όπως οι Στόκοβιτς, Ζάετς, Σούσιτς, Κάτανετς Σέστιτς κ. ά.

Γενικά πάντως η εμφάνισή της ήταν η καλύτερη έως τώρα στη διοργάνωση αυτή.

Ο «Σέφε» ( δάσκαλος) όπως τον αποκαλούσαν οι συμπατριώτες του, έζησε για 40 χρόνια στο σπίτι που αγόρασε στο Παλαιό Φάληρο, με την αγαπημένη του σύζυγο, Μίλκα. Κι έφυγε για το «αιώνιο ταξίδι» ήρεμα στις 17 Μαίου. Ενώ τη Τετάρτη 24 Μαΐου στο Νόβι Σαντ, στις 15:45 (τοπική ώρα) έγινε η κηδεία του…

Μάνος Σταραμόπουλος

Δημοσιογράφος – Αναλυτής διεθνούς ποδοσφαίρου και υποθέσεων
Μέλος επιτροπής ποδοσφαίρου AIPS και Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Στατιστικής IFFHS
Ανταποκριτής: France Football, A Bola, Discoveryfootball.com, Mundo Deportivo